Orchideeën van de Sint-Pietersberg, een historisch en actueel overzicht.

Kreutz K, Harle N en Lejeune M

Uitgegeven in 2017 door de Stichting Natuurpublicaties Limburg, ISBN 978-90-74508-27-8, 386 p.

Cover-boek

De Sint-Pietersberg is een vertrouwde naam bij vele orchideeën- liefhebbers. Het gaat om een gebied dat zich uitstrekt van Maastricht tot Visé langs de Maasvallei en het Albertkanaal en het bezit een grote natuurhistorische en culturele waarde. De inspanningen die worden geleverd door de Waalse en Vlaamse overheid inzake beheer en bescherming zijn positief te noemen voor het behoud en de vergroting van de natuurlijke rijkdom voor plant en dier en in Nederland zijn er ondertussen ook plannen om een tandje bij te steken voor het natuurbehoud. De overdracht van de ENCI-groeve en andere gebieden aan Natuurmonumenten zijn hoopvolle initiatieven.

Dit boek bevat 7 delen. Na de gebruikelijke voorwoorden en inleiding komt er een lijvig deel over de orchideeën van de Sint-Pietersberg dat liefst 29 taxa behandelt. Er is ook aandacht in dit deel voor 7 soorten die uitgestorven zijn om te besluiten met een opgave van twijfelachtige of ten onrechte vermelde soorten.
Het derde deel behandelt uitvoerig 20 terreinen die deel uitmaken van de Nederlandse en de Belgische Sint-Pietersberg waar orchideeën voorkomen. Een apart hoofdstuk is gewijd aan het kunstmatige deel ter hoogte van het Belgisch gedeelte dat ontstond langs de oever van het Albertkanaal op het grondgebied van Ternaaien/Lanaye. Aan beide oevers van het Albertkanaal werd toen het uitgegraven zand gedeponeerd dat vrijkwam bij de verbreding en verdieping van het belangrijke Albertkanaal. Dit gebied maakte een hele evolutie door van braakliggend tot struikgewas tot bos met de daaraan verbonden reeksen van orchideeën die afwisselend hoogten en laagten kenden in hun verspreiding en aantallen, naargelang de zich ontwikkelende vegetatie.

Het vijfde deel bevat adviezen voor het terreinbeheer van deze boeiende streek, zodat de rijkdom aan natuur kan worden behouden of vergroot.

Het boek leest vlot en is rijkelijk gestoffeerd met kaartjes en illustraties. Het is een aanrader omdat het de lezer een duidelijk beeld geeft van het gebied dat voor een groot deel tot ons eigen land behoort. Je kan ontdekken dat deze omgeving al werd verkend vóór de stichting van ons land door mensen als Alexandre Lejeune, de ‘founding father’ van de Belgische botanie. Ook Maastrichtse botanisten zoals Dumoulin, De Wever en Grégoire hebben een grote bijdrage geleverd aan de kennis van de Sint-Pietersberg en zijn orchideeën.

Tenslotte wil ik nog wijzen op het feit dat de bescherming van dit gebied mee werd mogelijk gemaakt door een stel jongeren die lid waren van de Belgische Jeugdbond voor Natuurstudie – BJN (thans Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming – JNM)
Zij kwamen hier jaarlijks op kamp en een toevallige ontmoeting met Charles Tihon, de lokale pionier van het natuurbehoud, zorgde er uiteindelijk voor dat hier sinds 1979 werkkampen doorgaan waar Jeugdbonders uit gans Vlaanderen neerstrijken om te maaien, af te voeren, snoeien, hooien enz.

Het bewijs dat iedereen in staat is om (deels) de wereld te verbeteren !

Walter Van den Bussche 30/01/2021