Anacamptis pyramidalis

F: Orchis pyramidal
E: Pyramidal Orchid
D: Pyramidenorchis, Spitzorchis

Syn.: Orchis pyramidalis L.
Ety.: Anacamptis komt uit het Grieks Anakamptein (zich naar achteren buigen) en wijst op de naar achter gebogen polliniën. Pyramidalis komt van het Latijn Pyramidalis (piramidevormig) en duidt op de vorm van de bloeiwijze vlak voor de bloei.

DSC 2084
Anacamptis pyramidalis 7 WVdB

Beschrijving: Plant 20 tot 60 (80) cm hoog.  Slanke, rechtopstaande, soms heen en weer gebogen ronde stengel.  Vier tot tien bladeren.  De rozetten duiken reeds in de nazomer op en blijven de hele winter zichtbaar. De onderste bladeren staan dicht opeen in een rozet en verwelken vaak tijdens de bloei.  Meestal slap overhangend tot opstaand, de hogere stengelomvattend.  Bladeren worden kleiner naar boven toe. De vorm van de bladeren is lijn-lancetvormig tot lancetvormig.  Bracteeën ongeveer even lang als het vruchtbeginsel. Bloeiwijze zeer dichtbloemig, in het begin kegelvormig, op het einde sterk uitgerokken.  Bloemen roze tot purperrood, welriekend. Sepalen en petalen vrij, spits toelopen.  Lip drielobbig met drie ongeveer even grote lobben.  Op de basis van de lip, aan weerszijden van de spooringang staan twee verheven, plaatvormige, stevige lijsten.  Spoor zeer dun, veel langer of even lang als het vruchtbeginsel.  

Variabiliteit: enkel in de kleur.  Sommige populaties bevatten planten met witte bloemen naast donkerrode. 

Bloeitijd: midden-mei tot begin juli.

Habitat: Soort van volle zon, zelden in de halfschaduw. Verkiest kalkrijke, droge plaatsen zoals kalkgraslanden en wegbermen waar ze soms massaal kan voorkomen. 

Zeldzaamheid:  zeldzaam in Zuid-België.  In Vlaanderen duikt de soort hier en daar op, maar blijft nooit lang.  Het is een pioniersoort die echter bij vervuiling sterk achteruitgaat. Lijst A.

Anacamptis pyramidalis 9 WVdB 20022021
Anacamptis pyramidalis 10 WVdB 27032021

Gelijkende soorten: Anacamptis is sterk verwant aan het genus Orchis maar kan ervan gescheiden worden door de zeer lange spoor, de lijsten op de lip en de kegelvormige bloeiwijze.  Leden van het geslacht Gymnadenia verschillen door hun langgerekte bloeiwijze en de afwezigheid van lijsten op de lip. 

Opmerkingen: bloemen bestoven door verschillende nachtvlindersoorten. 

Tekst : Bart Van de Vijver, video : Patrick Mannens, foto’s : Rudy Maex, Bruno Breuer, Sandra Wilfert, Walter Van den Bussche, Patrick Mannens, Patrick Denissen, Bart Van de Vijver.

Met dank aan de vele fotografen die ons beeldmateriaal bezorgden van deze soort.

Volgende maand : Neotinea ustulata

Alle foto’s zijn welkom.  Stuur ze naar secretariaat@semo.vlaanderen.  Alvast bedankt.