Limodorum abortivum (L.) Swartz
F: Limodore à feuilles avortées
E: E: Violet Limodore
D: Violetter Dingel, Entarteter Dingel
Syn.: Orchis abortiva L.
Ety.: Limodorum komt uit het Grieks en betekent volgens Theophrastus ‘parasitaire planten met rode bloemen’, een naam die hij gaf aan de Bremrapen. Abortivus komt van het Latijn Abortus (afgestoten) en wijst op de aanwezigheid van enkel gereduceerde bladeren
Beschrijving: Plant 20-80 hoog. Bladloze saprofyt. Krachtige, stijve, paarse of blauwviolette stengel, onderaan bezet met paarse stengelomvattende scheden. Deze gaan bovenaan over in paarsbruine schutbladeren. Bladachtige structuren sterk generfd. Bloeiwijze losbloemig (4-25 bloemen). Bloemen purperviolet of vuilpaars, niet altijd helemaal openkomend. Sepalen en petalen van binnen vaak geelachtig bruin, zijdelings afstaand. Middelste sepaal kapvormig gebogen over het zuiltje. Lip concaaf, met paarse gegolfde randen, 14-22mm lang. Van binnen geelwit met paarse of purperen strepen, bij de basis plotseling versmallend. Spoor dun en gekromd. Even lang als het vruchtbeginsel.
Variabiliteit: weinig variabele soort.
Bloeitijd: mei tot juli. Stengels zichtbaar vanaf april. Bloeit niet altijd. Soms slaat de plant een bloeiseizoen over en verschijnt dan helemaal niet, vooral ten gevolge van droogte of als de vegetatie te dicht wordt.
Habitat: bij voorkeur op kalkgronden. Vaak in droge kalkgebieden (graslanden en maquis). Soort van halfschaduw. Te vinden in thermofiele bosranden, eiken- en beukenbossen en af en toe in naaldbossen op kalksteen.
Zeldzaamheid: in België slechts op enkele plaatsen waargenomen. Verschijnt niet elk jaar. Lijst A.
Gelijkende soorten: Limodorum abortivum is alleen met Limodorum abortivum var. trabutianum te verwarren. Dit is echter een zuidelijke soort waarvan de bloemen geen spoor bezitten en de kleur bleker is.
Opmerkingen: vaak beschouwd als zuiver saprofyt maar er zijn ook planten aangetroffen waarvan de wortels met eiken en beuken waren vergroeid wat mogelijk een aanwijzing is voor parasitisme. Vaak blijft een deel van de bloemen gesloten en worden ze kleistogaam bevrucht. Ondergrondse bevruchtingen werden ook gemeld. De bloemen worden af en toe bestoven door vliesvleugeligen van de genera Bombus en Anthidium.
Tekst : Bart Van de Vijver, video : Patrick Mannens, foto’s : Rudy Maex, Patrick Mannens, Walter Van den Bussche, Daniel Ghijselinck, Ria De Nève, Etienne De Keukelaere.
Met dank aan de vele fotografen die ons beeldmateriaal bezorgden van deze soort.
Volgende maand : Orchis anthropophora
Alle foto’s zijn welkom. Stuur ze naar secretariaat@semo.vlaanderen. Alvast bedankt.
