Orchis simia Lamarck - Aapjesorchis
F: Ophrys singe
E: Monkey Orchid
D: Affen Knabenkraut
Syn.: Orchis macra Lindley, Orchis tephrosanthos Villars
Ety.: Simia komt van het Latijnse woord Simius (aap) wat uiteraard wijst op de vorm van de bloemen.
Beschrijving: Plant 20 tot 40 (60) cm hoog. Stengel rond, bovenaan iets geribd. Rozet vormt zich reeds in januari. Twee tot zes bladeren, glanzend groen, breed lancetvormig, naar beneden versmald in de bladschede. De onderste drie tot vier bladeren zijn grondstandig en schuinopstaand. Daarboven bevinden zich één of twee schedevormige, lancetvormige bladeren. Af en toe is er ook nog een schutbladachtig blaadje aanwezig. Schutbladeren zeer kort, ongeveer slechts 1/5 van de lengte van de vruchtbeginsels, dunvliezig. Bloeiwijze kort en dichtbloemig. Bloemen openen zich eerst boven in de bloeiwijze en dan naar onderen!!!
Sepalen en petalen samengebogen tot een losse helm, lilagrijs gekleurd met binnenin paarse lijntjes en puntjes. Lip zeer diep in gesneden. Zijlobben zeer smal, bijna draadvormig, rood gekleurd. Lijken daardoor op de armpjes van een aapje. Middenlob op haar beurt ook nog eens in drie gedeeld met twee lange slippen en een korte middenslip. Ook rood gekleurd. Lijken op staartje en achterpootjes van een aapje. Middengedeelte van de lip witroze met donkerrode vlekjes en lijntjes. Spoor ongeveer half zo lang als het vruchtbeginsel, naar onderen gebogen.
Variabiliteit: constante soort met weinig variatie. Enkel kleurvormen kunnen onderscheiden worden.
Bloeitijd: eind april – eind mei
Habitat: Soort van kalkrijke gronden, vooral op grazige hellingen of in de beschutting van oude jeneverbessen. Zelden in vochtige graslanden. Ook in lichte bosranden en struweel.
Zeldzaamheid: Zeer zeldzaam in België. In Wallonië nog op enkele plaatsen aan te treffen. Lijst A.
Gelijkende soorten: O. simia lijkt sterk op Orchis militaris. Ze kan echter onderscheiden worden door de lange, smalle slippen van de lip en vooral door het feit dat de bloei bovenaan begint. Vaak worden ze samen aangetroffen waarbij veel hybriden kunnen gevonden worden (O. x beyrichii). Deze hybriden zijn gemakkelijk te onderscheiden. Ze lijken immers volkomen op een simia maar de bloeiwijze start onderaan in plaats van in de top
Tekst : Bart Van de Vijver, video : Patrick Mannens, foto’s : Patrick Mannens, Walter Van den Bussche, Sandra Wilfert, Rudy Maex, Felix Baeten, Daniel Ghyselinck.
Met dank aan de vele fotografen die ons beeldmateriaal bezorgden van deze soort.
Alle foto’s zijn welkom. Stuur ze naar secretariaat@semo.vlaanderen. Alvast bedankt.
