Gymnadenia conopsea (L.) Brown Grote Muggenorchis
F: Orchis moucheron, Orchis moustique, Gymnadénie à longue éperon
E: Fragrant Orchid
D: Mücken-Nacktdrüse, Lange-spornige Handwurz
Syn.: Orchis conopsea L.
Ety.: Conopsea komt van het Grieks Conops (vlieg) en Opsis (voorkomen) wijzend op de gelijkenis met een vliegje.
Beschrijving: Plant 20 tot 70 cm hoog. Vrij slanke, dunne stengel, rond, zelden gegroefd, bovenaan iets roodachtig of bruin aangelopen. Hol. Drie tot twaalf normale bladeren en de rest allemaal schutbladachtig, rechtop- tot afstaand. De onderste bladeren staan gewoonlijk dicht bijeen, lijn-lancetvormig, vaak gootvormig. Schutbladeren langer dan of even lang als de vruchtbeginsels. Bloeiwijze dicht- en veelbloemig (5-25 cm hoog, 20-80 bloemen), smal, cilindrisch, meestal verlengd. Bloemen donkerroze tot lichtroze, zelden wit. Zijdelingse sepalen horizontaal afstaand. Petalen vormen met de middelste sepaal een helm. Lip drielobbig, alle lobben even lang en gaafrandig. Spoor zeer dun en lang, minstens 2 maal zo lang als het vruchtbeginsel. Zacht geurend.
Variabiliteit: zeer vormenrijke soort waarvan er de laatste jaren meer en meer ecotypes worden beschreven als soort, ondersoort of variëteit. In ons land zijn hoofdzakelijk een vroeg- en laatbloeiend taxon bekend van kalkgraslanden en nog een vroegbloeiend taxon van het Xerobromium (rotsachtige kalkgraslanden).
Bloeitijd: einde mei tot midden juli
Habitat: Drogere, grazige kalkhellingen, in duinvalleien, schraallanden en op lichte plaatsen in bossen. Vroeger ook in beekdalen en kalkmoerassen. Nu vrijwel overal verdwenen in dit type biotoop
Zeldzaamheid: Zeer zeldzaam in Vlaanderen, zeldzaam in Wallonië. In de kalkstreken kunnen soms nog mooie populaties worden gevonden.
Gelijkende soorten: Gymnadenia densiflora is morfologisch haast niet te onderscheiden van G. conopsea. De laatste jaren heeft genetisch onderzoek in Oost Europa wel aangetoond dat dit een aparte soort is. G. odoratissima is kleiner, bezit grasachtige bladeren, veel kleinere bloemen met een grote middenlob en een kort spoor.
Tekst : Bart Van de Vijver, video : Patrick Mannens, foto’s : Patrick Mannens, Walter Van de Bussche, Patrick Denissen, Bart Van de Vijver, Martin Jansen, Daniel Ghyselinck, Dirk Batenburg, Elke Moerenhout, Jo Bogaerts, Rudy Maex.
Met dank aan de vele fotografen die ons beeldmateriaal bezorgden van deze soort.
Alle foto’s zijn welkom. Stuur ze naar secretariaat@semo.vlaanderen. Alvast bedankt.
