Chamorchis alpina (L.) L.C.M. Richard
Dwergorchis
F: Orchis nain, Herminie des Alpes
E: Alpine dwarf Orchid, False musk Orchid
D: Zwergorchis, Zwerg-Knabenkraut
Syn.: Orchis alpina, Chamaeorchis alpina,
Herminium alpinum
Ety.:
Deze soort kreeg zijn uiteindelijke naam in 1817. Linnaeus noemde deze soort als eerste in 1753 Ophrys alpina.
De naam van het geslacht is een samentrekking van chamae (nederig, klein) en orchis.
Beschrijving:
Geofyt, met 2 kleine, eivormige knolletjes. Vormt soms met uitlopers nieuwe vegetatieve scheuten. Dit is onze kleinste orchidee met een grootte van 3 tot 10 cm. De bladeren zijn grasachtig, opgerold en steken vaak een beetje boven de bloeiwijze uit. De schutbladeren van de bloemen (bracteeën) zijn langer dan het vruchtbeginsel. Het lipje is slechts 3 mm lang en de bloem bevat geen spoor. De sepalen en petalen vormen een helm waarin het zuiltje is verborgen. De kleur van de bloemen is groen en bruin waardoor deze soort niet opvalt en héél vaak over het hoofd wordt gezien. Op de geschikte terreinen komt ze in los verband voor. Zodra je er één hebt ontdekt, volgen er snel meerdere.
Variabiliteit
deze soort is niet erg variabel.
Bloeitijd
deze is afhankelijk van de hoogte en de noorderbreedte waarop de plant groeit. In de Alpen kan je deze soort bloeiend aantreffen vanaf begin juli tot in augustus en dat is ook de bloeitijd in het hoge noorden.
Habitat
Dit is een echte bergplant, die voorkomt tussen 1.600 en 3.000 meter hoogte. Hij groeit daar boven de boomgrens op stenige, kalkrijke bodems met weinig begroeiing in het gezelschap van andere dwergplanten zoals Dryas octopetala, Leontopodium alpinum, Achillea nana, Draba tomentosa, Carex firma, Antennaria dioica, Thesium alpinum. Vaak zijn dit winderige plekken met veel zon en met weinig sneeuwbedekking.
Verspreiding
De meesten onder ons kennen deze plant van de Alpen, maar we vinden deze ook terug in Noorwegen en Zweden, waar de soort soms op zeeniveau groeit. De omstandigheden zijn daar te vergelijken met het klimaat in de Alpen. Daarnaast wordt deze soort ook gevonden op de hoogste toppen van de Karpaten (Roemenië, .
Gelijkende soorten
Zeer kleine exemplaren van Dactylorhiza viridis kunnen soms tot verwarring leiden. In de bergen kan je nl. soms echte dwergjes vinden van de groene nachtorchis. Bij nader toekijken zie je echter geen grasachtige bladeren en de lip van de dwergorchis is niet drielobbig.
Opmerkingen
De dwergorchis wordt bestoven door kleine insecten zoals mieren, kevers en sluipwespen. Ze produceert nectar als beloning en de bevruchtingsgraad is vrij hoog, wat niet evident is voor een plant die in onherbergzame streken leeft.
Tekst : Walter Van den Bussche, video : Patrick Mannens, foto’s : An De Wilde, Patrick Mannens, Walter Van den Bussche, Ger Meesters, Kurt Geeraerts, Jacques en Marleen Vanheuverswyn-Troubleyn, Luc Segers.
Met dank aan de vele fotografen die ons beeldmateriaal bezorgden van deze soort.
Volgende maand : Cephalanthera damasonium
Alle foto’s zijn welkom. Stuur ze naar secretariaat@semo.vlaanderen. Alvast bedankt.
