Neottia ovata (L.) Bluff & Fingerhuth
Grote Keverorchis
F: Listère à feuilles ovales, Double-feuille
E: Common Twayblade, Twayblade
D: Grosses Zweiblatt, Eiförmiges Zweiblatt
Syn.:
Ophrys ovata L.,
Listera ovata (L.) Richard Brown
Ety.:
De naam Neottia is al terug te vinden in het kruidboek van Dodoens uit 1616 en is afgeleid van het Griekse woord νέοττιά dat vogelnest betekent en wijst op de vorm van de wortels.
Ovata komt van het Latijn Ovatus (ovaal) en wijst op de vorm van de bladeren.
De oude genusnaam Listera is een hommage aan de Engelse dokter en naturalist Martin Lister (1638-1711).
Beschrijving:
Plant 20 tot 70 cm hoog. Rechtopstaande, groene, van boven dicht klierachtig behaarde stengel. Twee bladeren, breed-eivormig, vrijwel tegenoverstaand en laag aan stengel ingeplant. Aan de top iets toegespitst of met een spits puntje. Aan de basis afgerond of iets versmald, duidelijk generfd. Boven deze bladeren één of twee zeer kleine, spitse schubvormige blaadjes. Bloeiwijze een lange, smalle rijkbloemige tros met kleine, schubvormige schutbladeren. Bloemen groenachtig, afstaand. Alle bloemdekbladeren met roodbruine of paarsachtige randen. Sepalen tot een losse kap samen neigend. Lip tongvormig, verticaal, aan de top diep ingesneden met afgeronde lobben. Geen spoor aanwezig. In het midden met een groef die nectar bevat. Vruchtbeginsels op steeltjes.
Variabiliteit:
Weinig variabele soort. Zelden wordt er een derde (of zelfs vierde) blad gevormd dat dan tussen de twee grote bladeren staat.
Bloeitijd: in ons land van eind april tot in juni. Bladeren verschijnen al begin april.
Habitat:
Op allerlei gronden. In loof- en naaldbossen, struikgewas, vochtige weiden en helling graslanden, in de schaduw of in de volle zon. In parken, tuinen en wegranden. Is in sommige gebieden een kwelindicator.
Verspreiding:
Komt in gans Europa voor, van Spanje tot in Rusland en van Griekenland tot IJsland. Daarnaast loopt het verspreidingsgebied nog verder oostwaarts, tot in Azië, nog voorbij de Himalaya.
Zeldzaamheid:
Algemeen in België. Lijst B. Ondanks de veelbloemigheid valt de soort echter weinig op en is ze allerminst spectaculair.
Gelijkende soorten:
Geen enkele andere soort kan in België verward worden met Neottia ovata. De kleine keverorchis Neottia cordata heeft weliswaar dezelfde bouw, maar is véél kleiner en bezit 2 hartvormige, tegenoverstaande blaadjes.
Opmerking:
Zeer resistente soort die zonder mycorrhiza kan overleven en meer dan twintig jaar kan bloeien. Ze wordt door verschillende insecten (kevers, vliegen, wespen, mieren) bestoven die door de nectar worden aangetrokken. Genetisch onderzoek heeft aangetoond dat deze soort in het genus Neottia moet geplaatst worden. Daarom is het genus Listera, waar de soort vroeger in werd geklasseerd, niet meer in gebruik.
Tekst : Bart Van de Vijver, video : Patrick Mannens, foto’s : Walter Van den Bussche, Patrick Mannens, Patrick Denissen, Jo Bogaerts, Annemieke van Drenth, Daniel Ghyselinck.
Met dank aan de vele fotografen die ons beeldmateriaal bezorgden van deze soort.
Volgende maand : Orchis x spurium = O.anthropophorum x O.militaris
Alle foto’s zijn welkom. Stuur ze naar secretariaat@semo.vlaanderen. Alvast bedankt.
