Traunsteinera globosa (L) Reichenbach

Kogelorchis

Frans : Orchis globuleux

Engels : Globe orchid

Duits : Kugelorchis

Synoniemen Orchis globosa L. 1759 Nigritella globosa (L.) Reichenbach 1830

Etymologie :

Het genus Traunsteinera werd gecreëerd in 1841 door Reichenbach en werd vernoemd naar Joseph Traunsteiner, een Oostenrijkse apotheker en botanicus die leefde tussen 1798 en 1850.
Het Latijnse woord globolus betekent kogel of bolvorm en verwijst naar de vorm van de bloeiwijze. Die verwijzing vinden we trouwens ook terug in de Engelse, Duitse, Franse en Nederlandse naam.

Beschrijving :

Lange, slanke planten die tot 70 cm hoog kunnen worden. Ze groeien mee op tussen de omringende vegetatie waardoor hun grootte mee wordt bepaald door de aanwezige grassen. De plant is in vegetatieve toestand ook te herkennen aan de blauwgroene kleur van blad en steel. De bladeren zijn langs de stengel gerangschikt en zijn langgerekt. De bloeiwijze bestaat uit talrijke, kleine bloemen die een bolvormige bloeiwijze vertonen. De toppen van sepalen en petalen zijn verlengd en wat knotsvormig aan het uiteinde. Ze steken door de bolvormige bloeiwijze heen. De kleur van de bloemen is meestal lichtroze en de lip bezit kleine donkerrode vlekjes. De bloemen bezitten een kort spoor en het schutblad is zo lang als het vruchtbeginsel. De plant bezit ondergrondse, ronde knollen.

Variabiliteit :

De kleur van de bloemen kan variëren van lichtroze tot lichtrood. De hoogte van de plant wordt bepaald door de hoogte van de vegetatie waarin hij groeit.

Bloeitijd : 

Van eind mei tot in augustus. De hoogte waarop de plant groeit is vaak bepalend voor de bloeitijd. Op lagere hoogte zal hij dus eerder bloeien.

Habitat :

Deze soort is verbonden aan de subalpiene en alpine zone en komt pas voor op een hoogte vanaf 650 m tot 2500 meter. Hier moet wel worden opgemerkt dat de soort pas echt algemeen wordt vanaf 900 meter en op lagere hoogte zeldzaam is.
We vinden de meeste planten in hooiweiden en wegbermen, waar ze het meest een kalkrijke tot neutrale bodem verkiezen die droog tot matig vochtig blijft. 

Verspreiding :

De soort heeft een groot verspreidingsgebied en komt voor in de bergstreken van de Pyreneeën, Alpen, Jura, Karpaten, Balkan, Krim en de Kaukasus. 

Gelijkende soorten :

In de Kaukasus komt Traunsteinera sphaerica (von Bieberstein) Schlechter voor die kan worden herkend aan de grotere bloemen die steeds crèmekleurig zijn. Komt pas voor op hoogten tussen 1600 en 2800 meter.

Opmerkingen :

 De plant kan niet worden verward met een andere orchidee, maar op afstand wel met andere planten zoals beemdkroon Knautia arvensis

Tekst : Walter  Van den Bussche, video : Patrick Mannens, foto’s : Patrick Mannens, Patrick Denissen, An De Wilde, Ria De Neve, Walter Van den Bussche, Bart Van de Vijver, Dirk Batenburg, Annemieke van Drenth, Ton Van de Vis, Roel Duijnhouwer

Met dank aan de vele fotografen die ons beeldmateriaal bezorgden van deze soort.

Volgende maand : Dactylorhiza alpestris

Alle foto’s zijn welkom.  Stuur ze naar secretariaat@semo.vlaanderen.

Alvast bedankt.